สุขภาพกระดูกของผู้ที่อ้วน และ ผู้ที่กำลังลดน้ำหนัก

สุขภาพกระดูกเป็นเรื่องที่ควรใส่ใจแต่เนิ่นๆ การที่อ้วน หรือมีน้ำหนักมากจะมีผลต่อความแข็งแรงของกระดูกหรือไม่ อย่างไร? ก่อนหน้านี้ เคยมีความเชื่อว่า การมีน้ำหนักมากจะมีผลดีต่อกระดูก เพราะทำให้เกิด การออกแรงแบกน้ำหนักอยู่ตลอดเวลา แต่การศึกษาเร็วๆนี้ แสดงให้เห็นว่า ทั้งการที่มีน้ำหนักมาก และ กระบวนการลดน้ำหนัก ล้วนมีผลเสียต่อสุขภาพและคุณภาพของ กระดูกทั้งสิ้น การที่อ้วนเป็นภาวะที่มีเซลล์ไขมันมากและขนาดใหญ่ เซลล์ไขมันเหล่านี้ จะผลิตสารสื่อการอักเสบออกมาตลอดเวลา ซึ่งเป็นผลเสียต่อสุขภาพองค์รวมนำไปสู่กลุ่มอาการของโรคเมตาโบลิค และมีผลเสียต่อกระดูกด้วย นอกจากนี้ยังพบด้วยว่า เซลล์ต้นกำเนิด (Pluripotent stroma cell) ในร่างกายสามารถที่จะเลือกเปลี่ยนไปเป็น เซลล์กระดูก หรือ เซลล์ไขมัน ทางใดทางหนึ่ง หากมีการเปลี่ยนไปเป็นเซลล์ไขมันมาก ก็ลดการเกิดเป็นเซลล์กระดูกลง

แต่ในอีกด้านหนึ่ง เซลล์ไขมัน ก็สร้างฮอร์โมนเอสโตรเจนให้ด้วย และฮอร์โมนเอสโตรเจนนี้มีผลดีต่อกระดูก ช่วยรักษาปริมาณแคลเซี่ยมของกระดูกให้แข็งแรง เมื่อทำการลดน้ำหนัก ปริมาณและขนาดของเซลล์ไขมันจะลดลงอย่างรวดเร็ว มีผลให้การสร้างฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลงตามไปด้วย กระดูกจึงมีการสูญเสียแคลเชี่ยมมากขึ้นอย่างไม่ตั้งใจ และ ทำให้ความหนาแน่นกระดูกลดลงตาม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในวัยที่ร่างกายเริ่มมีการถดถอยในการสร้างฮอร์โมนเอสโตรเจนตามปรกติ และลดน้ำหนักอย่างรวดเร็ว การลดน้ำหนักประมาณ 10% ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อสุขภาพองค์รวม จะลดความหนาแน่นกระดูกลง 1-4% การลดความหนาแน่นของกระดูกนี้ จะไม่ได้เกิดขึ้นอย่างเฉียบพลัน แต่จะค่อยๆเกิดและพบในการติดตามผลระยะยาว ซึ่งจะพบได้ในวัยกลางคนขึ้นไป จนถึงวัยหมดประจำเดือน นอกจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนที่เกิดจากเซลล์ไขมันแล้ว การที่จำกัดอาหารในระหว่างการลดน้ำหนัก ก็เป็นสาเหตุร่วมอีกประการหนึ่งที่อาจทำให้ได้รับสารอาหารน้อยลง และ นำไปสู่การสูญเสียมวลกระดูก

สรุปก็คือ การที่อ้วน มีน้ำหนักมาก และการลดน้ำหนัก ล้วนมีผลเสียต่อสุขภาพกระดูก การที่ร่างกายแบกรับน้ำหนักในภาวะอ้วน ไม่ได้เกิดประโยชน์ในเชิงการออกกำลังกาย การออกกำลังกายเป็นประโยชน์ต่อสุขภาพกระดูก เมื่อเป็นการออกกำลังกายอย่างมีการเคลื่อนไหว การลดน้ำหนักควรทำอย่างค่อยเป็นค่อยไปไม่หักโหมอย่างเร็วเกินควร และ พยายามเสริมด้วยสารอาหารสำคัญ โดยเฉพาะ แคลเซี่ยมและแร่ธาตุสำคัญ ในขณะที่ลดน้ำหนักและหลังลดน้ำหนักอย่างสม่ำเสมอ