คู่มือดูแลข้อสะโพกเสื่อม

โรคข้อสะโพกเสื่อมมักพบในกลุ่มผู้สูงอายุ ทั้งเพศชาย และเพศหญิง แต่นอกจากการเสื่อมที่เกิดจากวัยแล้ว ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่ทำให้เกิดการเสื่อมเร็วมากขึ้น เช่น มีความผิดปกติของข้อสะโพกตั้งแต่กำเนิด การรับประทานยาบางชนิด เช่นยาแก้ปวด น้ำหนักตัวที่มาก อุบัติเหตุ รวมถึงการใช้ข้ออย่างหนัก เป็นต้น

อาการของข้อสะโพกเสื่อม
ข้อสะโพกเสื่อมเริ่มแรกจะมีอาการติดขัด ฝืด เดินกระเผลก บริเวณข้อสะโพกในขณะเคลื่อนไหว และอาจตามมาด้วย การเจ็บปวด บวม อักเสบ บริเวณต้นขาด้านนอก บริเวณขาหนีบ หรือต้นขาด้านใน บางรายอาจมีอาการปวดร้าวบริเวณก้น จนทำให้ไม่สามารถเคลื่อนไหวได้ตามปกติ ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้ทั้งข้างเดียว หรือสองข้างก็ได้ ซึ่งความเสื่อมของข้อสะโพกนั้น สามารถแบ่งได้เป็น 3 แบบ ดังนี้

• ข้อสะโพกเสื่อมบริเวณด้านบน และด้านนอก (super lateral) พบได้ในเพศชายมากกว่าเพศหญิง และส่วนมากผู้ป่วยข้อสะโพกเสื่อมจะเป็นที่บริเวณนี้มากถึง 60% เนื่องจากเป็นจุดที่รับน้ำหนักตัวมากที่สุดนั่นเอง
• ข้อสะโพกเสื่อมบริเวณด้านใน (medial pole) บริเวณด้านในของสะโพก มักจะเกิดับเพศหญิงมากกว่า เพศชาย และพบว่าข้อสะโพกเสื่อมบริเวณนี้ประมาณ 25%
• ข้อสะโพกเสื่อมบริเวณแนวกระดูกต้นขา (concentric) พบในเพศหญิงมากกว่าเพศชายเช่นเดียวกัน และมักพบว่าข้อสะโพกเสื่อมบริเวณนี้ประมาณ15%

หลักปฏิบัติขั้นต้นเพื่อชะลอข้อสะโพกเสื่อม
1.หลีกเลี่ยงการงอ หรือบิดสะโพกเกิน 90 องศา
2.หลีกเลี่ยงการนั่งไขว่ห้าง การนั่งยองๆ รวมทั้งไม่ควรนั่งเก้าอี้ที่ต่ำเกินไป หรือโซฟาที่ไม่มีที่พนักแขน เนื่องจากจะทำให้เกิดอาการเกร็งบริเวณข้อสะโพกได้
3.ไม่ควรยืนขาไขว้กัน รวมทั้งยืนขาบิด เพราะจะทำให้เกิดการเกร็งบริเวณข้อสะโพกเช่นกัน
4.หมั่นประคบร้อน ประคบเย็นที่บริเวณข้อสะโพก จะช่วยบรรเทาอาการปวด อาการติดขัดของข้อสะโพก
5.ควบคุมน้ำหนักตัวให้เหมาะสม เพื่อลดการแบกรับน้ำหนักของข้อสะโพกมากเกินไป รวมทั้งอาจใช้อุปกรณ์ช่วยเดิน และหลีกเลี่ยงการถือ การแบกของหนักด้วย
6.ออกกำลังกายบริเวณข้อสะโพกอย่างถูกวิธี โดยออกกำลังกายเบาๆอย่างสม่ำเสมอ ซึ่งจะช่วยให้กล้ามเนื้อเกิดพละกำลัง ความยืดหยุ่น และยังเป็นตัวช่วยที่ดีสำหรับการควบคุมน้ำหนัก ช่วยชะลอการติดขัด และความเสื่อมของข้อ เช่นการเต้นแอโรบิคเบาๆ การว่ายน้ำ การเดินบนสายพาน เป็นต้น