คู่มือดูแลข้อกระดูกสันหลังเสื่อม

ข้อกระดูกสันหลังเสื่อมเป็นสาเหตุหลักของอาการปวดหลัง ซึ่งมักเกิดกับวัยกลางคนจนถึงวัยสูงอายุ และนอกเหนือจากที่ข้อกระดูกมีการเสื่อมสภาพตามวัยแล้ว ยังมีสาเหตุอื่นๆที่ทำให้เกิดการเสื่อมเร็วกว่าปกติอีกด้วย เช่น การใช้งานหลังอย่างหนัก หรือใช้ผิดท่า น้ำหนักตัวที่มากเกินไป รวมทั้งขาดการออกกำลังกาย เป็นต้น
ข้อกระดูกสันหลังที่เสื่อมนั้น ส่วนมากจะเสื่อมที่หมอนรองกระดูก ซึ่งเป็นตัวกั้นระหว่างกระดูกสันหลังแต่ละปล้อง ซึ่งเป็นตัวช่วยให้ข้อกระดูกสันหลังมีการเคลื่อนไหวได้ เช่น การก้มหลัง แอ่นหลัง ก้มคอ เงยคอ เป็นต้น ซึ่งกระดูกสันหลังบริเวณบั้นเอว และระดับคอมีการใช้งานมากกว่าระดับอื่น จึงเกิดการเสื่อมได้ง่ายมากกว่านั่นเอง และหมอนรองกระดูกบางส่วนอาจจะมีการเคลื่อนที่ไปกดทับเส้นประสาท ที่เรียกกันว่า หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท ส่งผลให้มีอาการปวดร้าวไปตามแขน หรือขาที่เส้นประสาทนั้นๆไปเลี้ยง จนทำให้เกิดการชา และในรายที่มีอาการเสื่อมมากๆ อาจทำให้เกิดหลังโค้งคด หรือหลังโก่งได้

หลักปฏิบัติขั้นต้นเพื่อชะลอข้อกระดูกสันหลังเสื่อม
1.ปรับเปลี่ยนท่าทางในกิจวัตรประจำวันให้ถูกต้อง
การยืน: ควรจะมีการปรับเปลี่ยนอิริยาบถบ่อยๆ ในกรณีที่ต้องยืนนานๆ เช่นสลับการทิ้งน้ำหนักลงยังเท้าแต่ละข้าง เป็นต้น
การเคลื่อนไหว: การเคลื่อนไหวร่างกาย ไม่ควรบิดหรือก้มหลังบริเวณเอว หรือบริเวณคออย่างเดียว แต่ควรหันร่างกายไปทั้งลำตัว สังเกตุง่ายๆคือ ลำตัวที่หันจะเป็นแนวตรงระหว่าง ใบหู ไหหล่ และข้อสะโพก
การนั่ง: การนั่งที่ถูกวิธีจะทำให้ปวดหลังลดลง ท่าที่ถูกต้องคือนั่งให้ชิดกับพนักเก้าอี้ พยายามไม่นั่งไขว่ห้างเนื่องจากจะทำให้เอวบิดไปอีกด้าน และควรให้ฝ่าเท้าราบไปกับพื้น เข่าอยู่ในระดับเดียวกันกับสะโพก ไม่เกร็งไหล่ หรืออาจใช้หมอนนุ่มๆ หนุนระหว่างกระดูกสันหลังส่วนเอวกับพนักเก้าอี้ เพื่อพยุงสันหลัง ลดอาการปวดหลังได้
การนอน: การนอนในท่าที่ดีที่ถูกต้องย่อมส่งผลให้อาการปวดหลังบรรเทาลง และชะลอการเสื่อมของข้อกระดูกสันหลังได้ด้วย ในกรณีที่นอนหงาย นอกจากนอนหนุนหมอนแล้ว ควรต้องหาหมอนเล็กๆมาหนุนใต้เข่าด้วย เพื่อให้แนวกระดูกสันหลังอยู่ในระดับปกติที่สุด หรือถ้านอนตะแคงให้งอเข่าเล็กน้อย และหาหมอนหนุนระหว่างเข่าทั้ง 2 ข้างด้วย และที่สำคัญควรใช้ที่นอนที่ไม่นุ่มยวบจนเกินไป และควรเปลี่ยนที่นอนเมื่อสังเกตุเห็นรอยบุ๋ม หรือความไม่สม่ำเสมอของระดับที่นอนด้วย
2.หมั่นออกกำลังกายอย่างถูกวิธี และเหมาะสม เช่น ขี่จักรยาน หรือว่ายน้ำ เป็นต้น

3. พยายามลดน้ำหนัก หรือคุมน้ำหนักให้เหมาะสม เนื่องจากน้ำหนักตัวที่มากเกินไป จะทำให้เกิดอาการลงพุง และข้อกระดูกสันหลังจะต้องรับน้ำหนักที่มากขึ้น จนนำไปสู่อาการปวดหลังเรื้อรังได้